68 gençlik hareketi başkanları Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan, Ankara 1 No.lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi tarafından verilen idam cezasının Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylanmasıyla 6 Mayıs 1972’de Ankara’da Ulucanlar Cezaevi’nde idam edildiler.
Gezmiş, İnan ve Aslan, idam edilmelerinin 51’inci yılında da unutulmadı. Üç fidan mezarlarının yanı sıra toplumsal medyada da paylaşılan bildirilerle anılıyor.
51 YIL EVVEL İDAM EDİLDİLER
Türkiye’de sağ ile sol kümeler ortasındaki çatışmaların ağırlaşmaya başladığı 1970 yılında Deniz Gezmiş, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan ile birlikte Ankara’da Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nu (THKO) kurdu.
Ocak 1971’de THKO ismine Ankara’da bir banka soygunu gerçekleştirildi. Bunun akabinde halihazırda hakkında yakalanma kararı olan Gezmiş ve Yusuf Aslan “vur emri” ile aranmaya başlandı ve ödül konuldu.
Gezmiş ve Aslan, 12 Mart 1971’deki muhtıradan 4 gün sonra Sivas’ın Germerek ilçesinde yakalanırken, bundan bir hafta sonra da İnan Kayseri’de yakalandı.
Gezmiş, Aslan ve İnan; Ankara 1 No.lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi tarafından yargılandı.
Yapılan yargılama sonucunda Türk Ceza Kanunu’nun 146’ncı hususu uyarınca hatalı bulundular ve idam cezasına çarptırıldılar.
Daha sonra idam kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından da onaylandı.
TBMM’de “3-3” bağırışları ortasında Gezmiş, Aslan ve İnan’ın idamına onay verildi.
Deniz Gezmiş‘in son istekleri hakkında kesin bir bilgi mevcut değildir. Muharrir Erdal Öz’ün yaptığı görüşmelerde son olarak Rodrigo’nun Aranjuez Konçertosunu dinlemek ve bir bardak çay içmek istediği geçse de avukatı bunu doğrulamamıştır. Lakin vefatından sonra kendisi üzere devrimci arkadaşı Taylan Özgür’ün yanına gömülmek istediği babasına yazdığı mektupta yer almaktadır.
O devir 25 yaşında olan Gezmiş ve Aslan ile 23 yaşındaki İnan, 6 Mayıs 1972 tarihinde sabaha karşı idam edildi.
Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin. (1969) Foto: Depophotos
DENİZ GEZMİŞ’İN MANA DOLU SÖZLERİ
– Burada ölen sırf bedenimdir ki esasen ölümlüydü, ölecekti lakin fikrimi öldüremeyeceksiniz, fikrim yaşayacak.
– İddianamede geçen ve bana atfedilen bir cümleyi kabul etmiyorum. Ben silahımı halka ve orduya karşı kullanmadım, fakat vatan hainlerine karşı kullanmak niyetiyle taşıdım ve ‘halka ve orduya karşı kullanırım’ formunda beyanda bulunmadım.
– Öteden beri arz etmiş olduğum üzere, bu ülkede anayasayı en fazla savunanlar bizleriz. Anayasayı ihlal edenlerse ortadadır. Anayasanın uygulanmasını isteyen tekrar bizleriz.
– Anayasayı uygulamayan yavuz kimselerse hâlâ ortadadır ve yeniden o şahıslar bizim kellemizi istemektedirler. Tez makamı bizim vermekte olduğumuz bağımsızlık savaşına karşıdır, Türkiye Cumhuriyeti anayasasının hukukuna karşı, ıslahatlara karşıdır.
– Vatan, onu parsel parsel satanların değil; uğrunda darağacına gidenlerin vatanıdır.
– Biz hiçbir vakit bütün uğraşımıza karşın Türkiye’nin bağımsızlığını temin edemedik. Bugüne kadar da bu hasret içinde kaldık.
FOTO: Depophotos / Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan mahkeme salonunda. (16 Temmuz 1971)
Deniz Gezmiş’in babasına yazdığı son mektup…
“Baba,
Mektup elinize geçtiğinde ben ortanızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem tekrar de üzüleceğinizi biliyorum. Ancak bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum, beşerler doğar, büyür, yaşar, ölürler, değerli olan çok fazla yaşamak değil, yaşadığı mühlet içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi olağan karşılıyorum. Ve kaldı ki benden önce giden arkadaşlarım hiçbir vakit vefat karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de düşmeyeceğimden kuşkun olmasın, oğlun, vefat karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir, o bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu. Seninle niyetlerimiz başka ancak beni anlayacağını kestirim ediyorum. Yalnızca senin değil Türkiye’de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıyeten savcıya da bildireceğim. Ankara’da 1969’da ölen arkadaşım Taylan Özgür’ün yanına gömülmek istiyorum. Onun için cenazemi İstanbul’a götürmeye kalkma, annemi teselli etmek sana düşüyor, kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine bilhassa tembih et. Onun bilim adamı olmasını istiyorum, bilimle uğraşsın ve unutmasın ki bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir, son anda yaptıklarımdan en ufak pişmanlık duymadığımı belirtir, seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşi ile kucaklarım.
Oğlun Deniz Gezmiş. Merkez Cezaevi”
Yorum Yok